ଓଡ଼ିଶାରେ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପର ଭବିଷ୍ୟତ ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ ଗତି କରୁଛି!
ଶରତ କୁମାର ରାଉତ
ଶିଳ୍ପାୟନ ଦ୍ୱାରା ଓଡ଼ିଶାକୁ ବିକାଶ ପଥରେ ଆଗେଇ ନେବାକୁ କହି ଆସୁଥିବା ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏହି ନୀତିକୁ ଭୁଲି ଯାଇଛନ୍ତି । ଆମର ବହୁମୂଲ୍ୟ ଖଣିଜ ସଂପଦକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ବିଫଳତା ଦିଗରେ ଗତି କରୁଛି । ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସରକାର ନିଜେ ତିଆରି କରୁଥିବା ନୀତି-ନିୟମ ସ୍ୱଂୟ ଉଲଂଘନ କରି ଆସୁଛନ୍ତି । ସଂପ୍ରତି ଓଡ଼ିଶାରେ ଇଷ୍ପାତ ଶିଳ୍ପର ଭବିଷ୍ୟତ ଅନ୍ଧାକାର ମଧ୍ୟକୁ ଠେଲି ହୋଇ ଯାଇଥିବା ବେଳେ ଏବେ ଇଷ୍ପାତ ସମ୍ବଦ୍ଧିତ ପେଲେଟ ଶିଳ୍ପ ସରକାରୀ ଚକ୍ରବୁ୍ୟହରେ ଫସି ହଜି ଯିବାକୁ ବସିଛି । ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପର ଗୁରୁତ୍ୱ ରହିଛି । କିଛିବର୍ଷ ତଳେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଶିଳ୍ପର ପରିକଳ୍ପନା କରା ଯାଇଥିଲା । ଏକପ୍ରକାର ପାଣି ଓ ପରିବେଶକୁ ନଷ୍ଟ କରି ଆସୁଥିବା ଲୁହାପଥର ଗୁଣ୍ଡକୁ ନେଇ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପ ଗଢି ଉଠିଥିଲା । ଖଣି ଗୁଡ଼ିକରୁ ଲୁହାପଥର ଖଣ୍ଡ ଉତୋଳନ ବେଳେ ଏହାର ଗୁଣ୍ଡ ନଷ୍ଟ ହେଉଥିଲା । କିଛି ରାସ୍ତାଘାଟରେ ପଡ଼ି ପରିବେଶ ଦୂଷିତ କରୁଥିବାବେଳେ ଆଉ କିଛି ନଦୀ-ନାଳରେ ବୋହି ଯାଇ ପାଣି ପ୍ରଦୂଷଣ କରୁଥିଲା । ଏହାର ମାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉପରେ ପଡ଼ୁଥିଲା । ତେବେ ଏହି ଗୁଣ୍ଡକୁ ନେଇ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାପନର ବୈଜ୍ଞାନିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପରେ ରାଜ୍ୟରେ ମୋଟ ବାର୍ଷିକ ୨୮ ମିଲିୟନ୍ ଟନ୍ କ୍ଷମତା ବିଶିଷ୍ଟ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାପନ ହୋଇଥିଲା । ସେଥିମଧ୍ୟରେ ପାରାଦୀପ ଠାରେ ଏସାର୍ର ବାର୍ଷିକ ୬ ମିଲିୟନ୍ ଟନ୍(ଏମ୍ଟି) କ୍ଷମତା ବିଶିଷ୍ଟ ପେଲେଟ୍ କାରଖାନା ରହିଥିବାବେଳେ ବିଆର୍ପିଏଲ୍ ର ୪ଏମ୍ଟି, ଜେଏସ୍ପିଏଲ୍ ର ୯ ଏମ୍ଟି, ଆର୍ର୍ୟର ୧.୨ଏମ୍ଟି, ଆର୍ଡ଼େଂଟର ୦.୬ ଏମ୍ଟି, ଭୂଷଣର ୪ ଏମ୍ଟି, ଝାରସୁଗୁଡ଼ାସ୍ଥିତ ଏମ୍ଏସ୍ପି ର ୦.୭୫ ଏମ୍ଟି, କେନ୍ଦୁଝର ଠାରେ ଏମ୍ଏସ୍ପିଏଲ୍ର ୦.୬ ଏମ୍ଟି, ଶ୍ୟାମ୍ ଇନ୍ଦଷ୍ଟି୍ରର ୦.୬ ଏମ୍ଟି ଓ ଶ୍ରୀ ମେଟାଲିକ୍ସ ର ୦.୬ ଏମ୍ଟି ର କାରଖାନା ରହିଛି । ଏହି ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାପନ ପର ଠାରୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଖଣି ଅଂଚଳରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଥିବା ବେଳେ ଏଥିରେ ରାଜ୍ୟର ଲକ୍ଷାଧିକ ଲୋକେ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଲେ, ରାଜ୍ୟ ତଥା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ରାଜକୋଷକୁ ହଜାର ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ରାଜସ୍ୱ ଆସିଲା ।
ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାୟତଃ ସରକାରୀ ନୀତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ଭିତରେ ଆକାଶ-ପାତାଳ ଫରକ ଥିବା ଦେଖା ଯାଇ ଆସୁଛି । ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଲୋକାଭିମୁଖୀ ନୀତି ନାଁରେ ବିଭିନ୍ନ ଆଇନ ତିଆରି କରି ପରେ ନିଜ ସୁବିଧା ମୁତାବକ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିଳ୍ପର, କୃଷିର, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟର, ଶିକ୍ଷାର କି ସର୍ବୋପରି ଲୋକ ମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତି ହେଉ, ସେଥିନେଇ ସରକାରଙ୍କର ଆଦୌ ଆନ୍ତରିକତା ନଥିବା ଜଳଜଳ ଦେଖା ଯାଉଛି । ଯଦି ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଷୟରେ ସମୀକ୍ଷା କରାଯାଏ, ତେବେ ସରକାର ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିବା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେବ । ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ରାଜ୍ୟକୁ ଅପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସହଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦେଉଛନ୍ତି । ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ପ୍ରକଳ୍ପ (୨୦୦୧ ମସିହା) ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିସନ୍(୨୦୦୫ ମସିହା) କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥିଲେ ହେଁ ଶିକ୍ଷା ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଶା ଉନ୍ନତି କରି ପାରୁନାହିଁ । ଶିଳ୍ପର ପ୍ରସାର ଓ କୃଷିର ବିକାଶ ଭାଷଣରେ ସୀମିତ ରହି ଯାଇଛି । ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ପ୍ରଶାସନିକ ସ୍ଥାଣୁତାର ଶିକାର ହୋଇଛି । ଏହି କ୍ରମରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତି ଅସହଯୋଗ ରାଜ୍ୟରେ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରସାର ଅଭିଯାନକୁ ଶକ୍ତ ଧକ୍କା ଦେଇଛି । ସରକାରଙ୍କର ଖାମଖିଆଲ ନୀତି ଯୋଗୁ ଅନେକ ପେଲେଟ୍ କାରଖାନା ବନ୍ଦ ହୋଇ ରହିଛି । ମାତ୍ର ୩ ଟି କାରଖାନା ଚାଲୁ ରହିଥିଲେ ହେଁ ସେଗୁଡ଼ିକ ପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ନୁହନ୍ତି । ବର୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ବିଆର୍ପିଏଲ୍, ଆର୍ଯ୍ୟ, ଆେÿର୍ଡ଼ଂଟ, ଏମ୍ଏସ୍ପି,ଏମ୍ଏସ୍ପିଏଲ୍, ଶ୍ୟାମ୍ ଇନ୍ଦଷ୍ଟି୍ର ଓ ଶ୍ରୀ ମେଟାଲିକ୍ସ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦ ରହିଛି । ସେହିପରି ଏସାର୍ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପ ୫୦ ଭାଗରୁ କମ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଥିବାବେଳେ ଜେଏସ୍ପିଏଲ୍ ୩୫ ରୁ ୪୦ ଭାଗ ଏବଂ ଭୂଷଣ ପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ରହିଛି ।
ତେବେ ଭଲ ଇଷ୍ପାତ ତିଆରି ପାଇଁ ୬୨ ରୁ ୬୪ ଭାଗ ଲୁହାପଥର ଗୁଣ୍ଡ ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଗୁଣ୍ଡ ପେଲେଟ୍ କାରଖାନାରେ ବିଶୋଧିତ ହୋଇ ଖଣ୍ଡ ଲୁହାପଥର(ପେଲେଟ୍)ରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ଯାହା ଇଷ୍ପାତ ତିଆରି ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରାୟ ୧୦ ବର୍ଷ ତଳେ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପର ଅଭୁ୍ୟଦୟ ବେଳେ ଏହି ପେଲେଟ୍ର ରୟାଲ୍ଟୀ ଓ ବିକି୍ରମୂଲ୍ୟ ବହୁ କମ୍ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିଲା । ମାତ୍ର ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ସରକାର ହଠାତ୍ ଲୁହାପଥର ଓ ପେଲେଟ୍ର ରୟାଲ୍ଟୀ ତଥା ବିକି୍ରମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟତଃ ସମାନ କରିଦେଲେ । ବର୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାରେ ଲୁହାପଥର ଓ ପେଲେଟ୍ ର ରୟାଲ୍ଟୀ ଟନ୍ ପ୍ରତି ମୂଲ୍ୟ ସମାନ ୬୨୦ ଟଙ୍କା ଥିବାବେଳେ ଲୁହାପଥରର ବିକି୍ରମୂଲ୍ୟ ୨୪ଶହ ଟଙ୍କା ଓ ପେଲେଟ୍ର ବିକି୍ରମୂଲ୍ୟ ୨୨ଶହ ଟଙ୍କା ରହିଛି । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଅଧୀନସ୍ଥ ଓଡ଼ିଶା ଖଣି ନିଗମ(ଓଏମ୍ସି)ଏହାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ୧୮ ଶହ ଟଙ୍କା ଓ ୧୬ ଶହ ଟଙ୍କାରେ ବିକି୍ର କରୁଛି । ଏଇ ନିକଟରେ ପେଲେଟ୍ ଦାମ୍ରେ ୨୦୦ ଟଙ୍କା ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି । ଏକପ୍ରକାର ଲୁହାପଥର ଖଣ୍ଡ ପେଲେଟ୍ ଦାମ୍ ଠାରୁ ଶସ୍ତା ହୋଇଛି । ତେବେ ଇଷ୍ପାତ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା ଗୁଡ଼ିକ ଲୁହାପଥର ସ୍ଥାନରେ ପେଲେଟ୍ କିଣିବାକୁ ଚାହିଁବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉ ନାହିଁ କି? ପରିଣତି ସ୍ୱରୂପ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପ ଗୁଡ଼ିକ ମୃତୁ୍ୟର ଅାଁ ଭିତରକୁ ଚାଲି ଗଲେଣି । ଏଥିଯୋଗୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବାର୍ଷିକ ୮୪୩ କୋଟି ଟଙ୍କା ରାଜସ୍ୱ ହରାଉ ଥିବାବେଳେ ରାଜ୍ୟର ୫୦ ହଜାରରୁ ଉଦ୍ଧ୍ୱର୍ ଲୋକେ ନିଜର କର୍ମ ନିଯୁକ୍ତି ହରାଇଛନ୍ତି ।
ଏହାର ମୂଳ କାରଣ ହେଲା, ସରକାରଙ୍କର ନିରବତା ଓ ଓଏମ୍ସିର ଚାଲବାଜି । ଯୋଡ଼ା, କୋଇରା ଓ କେନ୍ଦୁଝର ଅଂଚଳର ୮୦ ଭାଗ ଲୁହାପଥର ଖଣି ବେପାରୀଙ୍କ ଅଧିକାରରେ ରହିଛି । ହୁଏତ ସେମାନେ ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା ଗୁଡ଼ିକୁ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଲୁହାପଥର ଖଣ୍ଡର ମୂଲ୍ୟରେ ହ୍ରାସ କରିଛନ୍ତି ଓ ଲୁହାପଥର ଗୁଣ୍ଡକୁ ନିଜ ପାଖରେ ମହଜୁଦ କରି ରଖିଛନ୍ତି । ଏପରିକି ଚାହିଦା ନଥିବା ସତ୍ୱେ ସେମାନେ ଲୁହାପଥର ଗୁଣ୍ଡର ମୂଲ୍ୟରେ ବୃଦ୍ଧି କରିଛନ୍ତି । ସେହିପରି କେତେକ ଖଣି ମାଲିକ ସରକାରୀ ଧାର୍ଯ୍ୟ ପରିମାଣ ଲୁହାପଥର ବିକି୍ର ନକରି ନିଜ ପାଖରେ ମହଜୁଦ କରି ରଖିଛନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ସେମାନେ ଲୁହାପଥରର କୃର୍ତି୍ରମ ଅଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରି ଚଢା ଦର୍ରେ ବିକି୍ର କରିବାର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରୁଛନ୍ତି । ଯୋଡ଼ା ଅଂଚଳରେ ବାର୍ଷିକ ପରିବହନର ଧାର୍ଯ୍ୟ ସୀମାର ୩୧ ଭାଗ ରପ୍ତାନୀ ହୋଇଥିଲା ବେଳେ କୋଇରା ଅଂଚଳରେ ମାତ୍ର ୨୦ ଭାଗ ରପ୍ତାନୀ ହୋଇଛି । ତେବେ ଯୋଡ଼ା ଓ କୋଇରା ଅଂଚଳରେ ବାର୍ଷିକ ରପ୍ତାନୀ ଧାର୍ଯ୍ୟ ସୀମା ୨୫.୪୫ ଏମ୍ଟି ଥିବାବେଳେ ମାତ୍ର ୫.୧୬ ଏମ୍ଟି ରପ୍ତାନୀ କରା ଯାଇଛି । ଏହାଦ୍ୱାରା ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା ଗୁଡ଼ିକ କଂଚାମାଲ୍ ନପାଇ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେଉଥିବା ବେଳେ ସଂପୃକ୍ତ ଅଂଚଳରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବଢିବାରେ ଲାଗିଛି । ତେବେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦାୟୀତ୍ୱ ହୀନତା ଯୋଗୁ ଏଭଳି ସମସ୍ୟା ମାନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ବିଭିନ୍ନ ମହଲରେ ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି । ଓଏମ୍ସିର ଖାମଖିଆଲ ନୀତି ହେଉ କି ଜାଣତରେ, ଓଏମ୍ସି ଦ୍ୱାରା ଉତୋଳିତ ଲୁହାପଥର ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ପଡ଼ି ରହି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେଉଛି ଏବଂ ଏହି ସୁଯୋଗରେ ବେପାରୀ ମାନେ ନିଜର ଲୁହାପଥରକୁ ଚଢା ଦରରେ ବିକୁଛନ୍ତି । ଏକପ୍ରକାର ସେମାନଙ୍କ ଲାଭଖୋର ମନୋବୃତିକୁ ଓଏମ୍ସି ପରୋକ୍ଷ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଉଥିବା କୁହା ଯାଉଛି । ତେବେ ଓଏମ୍ସି ବର୍ତମାନ ମୂଲ୍ୟରେ ନିଜର ଲୁହାପଥର ବିକି୍ର କରୁନାହିଁ କି ବିପରୀତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବି ସର୍ବନିମ୍ନ ମୂଲ୍ୟ କମାଉନାହିଁ । ହୁଏତ ଓଏମ୍ସି ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏଥିନେଇ କିଛି ସଲାସୁତୁରା ଥିବା ସନେ୍ଦହ କରା ଯାଉଛି ।
ଓଡ଼ିଶାରେ ଥିବା ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା ଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ କଂଚାମାଲ୍ ପରିମାଣ ଠାରୁ ବହୁ ଅଧିକ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଛି । ହେଲେ ସରକାରଙ୍କ ପରିଚାଳନା ଗତ ତୃଟି ଯୋଗୁ ଏଠାରେ ଥିବା ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା ଗୁଡ଼ିକ କଂଚାମାଲ୍ ନପାଇ ବନ୍ଦ୍ ହୋଇ ଯାଉଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ଆମ ଖଣିଜ ସଂପଦ ରପ୍ତାନୀ ହେଉଛି । ଏହା କିଭଳି ନୀତି ଜାଣି ହେଉନାହିଁ । ଅତି କମ୍ରେ ରାଜ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଥିବା ଖଣିଜ ଭିତିକ ଶିଳ୍ପ ଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସରକାର କରିଥିବା ବୁଝାମଣା ପତ୍ର(ଏମ୍ଓୟୁ) ଅନୁସାରେ ଚାହିଦା ମୁତାବକ କଂଚାମାଲ୍ ଯୋଗାଇବାକୁ ଦେଇଥିବା ପ୍ରତିଶ୍ରୂତି ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ । ହୁଏତ ବଳକା ଖଣି ଗୁଡ଼ିକୁ ଖଣି ବେପାରୀ ମାନଙ୍କୁ ଦିଆ ଯାଇପାରେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ରାଜ୍ୟର ବିକାଶ ପ୍ରକି୍ରୟା ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହେବା ସହ ବ୍ୟାପକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଖଣି ବେପାରୀ ମାନେ ସରକାରଙ୍କୁ ରାଜସ୍ୱ ବ୍ୟତୀତ ପ୍ରାୟତଃ ଆଉ କୌଣସି କର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା କୌଣସି ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ସେମାନେ ଉତୋଳିତ ଖଣିଜ ସଂପଦକୁ ମହଜୁଦ କରି ରଖନ୍ତି ଓ କୃର୍ତିମ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୁଅନ୍ତି । ସରକାରୀ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଉତୋଳନର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ରପ୍ତାନୀ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଏହାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହେଉଥିଲେ ହେଁ ସରକାରଙ୍କ ନିରବତା ସାଧାରଣରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।
ପେଲେଟ୍ ଶିଳ୍ପର ଭବିଷ୍ୟତ ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ ହଜି ଯିବାକୁ ବସିଥିବା ବେଳେ ଏହା ଉପରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଓ ପରୋକ୍ଷରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନ-ଜୀବୀକା ବିପନ୍ନ ହୋଇଛି । ତଥାପି ରାଜ୍ୟ ଓ ରାଜ୍ୟ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ନିରବ ରହୁଛନ୍ତି! ଏହା ହିଁ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା । ଏହା ହିଁ ଓଡ଼ିଶାର ଭାଗ୍ୟ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ।
precio priligy 30 mg The 2007 European Society of Hypertension and European Society of Cardiovascular Guidelines for Management of Arterial Hypertension recommended that blood pressure should be reduced to less than 140 90 mmHg and to lower values, if tolerated, in all people with hypertension ESH ESC 2007